"آیا باید دین را از زندگی دنیوی (خصوصاً سیاست) حذف کرد"
جمله بالا یک گزاره است که رد یا قبول آن بستگی زیادی به چگونه معنی کردن سه واژه دین ، زندگی و سیاست دارد. مرحوم علامه جعفری در تعریف واژگان فوق مطالبی دارند که در "ادامه مطلب" خلاصه‌ای از آن آمده‌است. ایشان در جای دیگری آورده‌اند: "وضع کنونی مغرب زمین، با نظر به پیشرفت علم و تکنولوژی و تنظیم پدیده‌ها و روابط مردم در زندگی اجتماعی، معلول کنار گذاشتن و حذف دین الهی فطری از جامعه نیست، بلکه معلول حذف دین‌سازان است که برای خودکامگی‌های خود، دین الهی را که عامل سازنده بشری است، مطابق هوی و هوس‌های خود تفسیر، تطبیق و اجراء می‌کردند.
وقتی که مردم مغرب زمین به بهانه حذف مزاحمان حیات معقول خودساخته شده متصدیان، دین را کنار گذاشتند، منظورشان دینی بود که ضد علم، پیشرفت، آزادی معقول، عدالت و کرامت ذاتی بود..."
از مطالب یادشده پیداست که بررسی درستی یا نادرستی گزاره فوق وابستگی کامل به نحوه تعریف واژگان تشکیل دهنده آن دارد و بایک تلاش علمی هدفمند و بدون تعصب می‌توان به روشن شدن بحث امیدوار بود. پیچیدگی کار جایی خود را نشان می‌دهد که سروکارمان با ناراستی و غرض ورزی باشد. اگر غرض‌ورزان در مقام دفاع از سکولاریزم باشند، تصویر نادرستی از دین ارائه می‌دهند و اگر به ظاهر دین‌سازانِ در باطن ماکیاولیست در مقام دفاع از دین برآیند، آن را طوری تفسیر و توجیه می‌کنند که به که آنها را به اهدافشان نزدیک کند. ظاهری از دین را می‌گیرند تا آن را به وسیله‌ای برای ارضاء شهوت قدرت طلبی و خودخواهی خود قراردهند. به قول حافظ عزیز:
هزار نکته باریک‌تر زمو اینجاست
نه هرکه سر بتراشد قلندری داند
انسان سرگردان
جایی خواندم در جنگ جهانی اول، در خط مقدم جبهه آلمان و بریتانیا، سربازان دو کشور در روز کریسمس از سنگرهایشان بیرون آمدند و فوتبال بازی کردند و به یکدیگر سیگار تعارف کردند... البته بعداً به سنگرهایشان بازگشتند و به کشتن یکدیگر ادامه دادند. انسان‍هایی بودند که در شرایط عادی زندگی هیچ عناد و دشمنی با هم نداشتند و حتی می‍توانستند با هم شاد باشند اما تحت قوانینی که دیگران به آنها دیکته کرده بودند باید همدیگر را می‍کشتند!
جشن آزادی
گفت شما کاملاً آزادید که در زمانی‍که من تعیین می‍کنم، آنچه را که من می‍گویم، آن‍طور که من می‍خواهم بیان کنید. و اگر غیر از این بود، با شما آن می‍کنم که می‍دانید. بروید آزادیتان را جشن بگیرید!
رشد علم
در جایی خواندم: "فیلسوف معاصر کارل پوپر، در بررسی روش رشد علم، بر این نکته تاکید کرد که یک نظریه برای آنکه حقیقتاً علمی محسوب بشود باید قابلیت و امکان نقض شدن داشته‍باشد. در واقع پیشرفت علمی نه با جمع کردن مثال‍هایی که یک نظریه را تایید میکند ، بلکه با یافتن موارد شکست آن صورت می‍پذیرد و شکست یک نظریه علمی منجر به تولد نظریه علمی بعدی می‍شود."
واقعاً گمان می‍کنم کسانی که طالب رشد و پیشرفت هستند از نقد مبانی فکریشان به هیچ عنوان نمی‍ترسند و برعکس کسانی که می‍خواهند یک نظر علمی را دست‍آویزی برای مقاصد نه‍چندان علمی خود قراردهند، حتی حاضرند عرصه را از حضور مخالفین فکریشان خالی کنند و چه بسا اندیشه‍ای را و یا صاحب آن اندیشه را چنان قدسی کنند که هیچکس جسارت نقد آن را نداشته‍باشد.
عدالت زبان
سخنران از عدالت زبان می‍گفت. می‍گفت در اسلام حتی اجازه ندارید خوک و سگ را با الفاظ ناروا خطاب کنید. در مورد هرکس، ولو اینکه به ما ظلم کرده باشد نباید پا را از مرز عدالت بیرون گذاشت...
چه راحت آنان را که نمی‍پسندیم به لجن می‍کشیم!
معتدل‍های خاموش
کم ندیدیم افراطی‍هایی که از بس تند رفتند شکستند و بعد تفریطی‍هایی آمدند که همان نقش را در جهت عکس بازی کردند و آنان هم شکستند. و کم ندیدیم معتدلان خاموشی را که به هنگام افراط تنها نچ نچ کردند و سرجنباندند و هیچ نگفتند به امید تغییر و خبر نداشتند که تغییر پس از افراط، تفریط است نه برقراری عقلانیت و دوباره باید نچ نچ کرد و سرتکان داد. این ماجرا باقی است تا اینکه معتدلان خاموش به همدیگر و به مصلحان و ظلم ناپذیران پیوند بخورند و فریاد اعتدال و عدالت سردهند.
تلخ
امروز یک فیلم دیدم. جمله جالبی در این فیلم نظرم را به خود جلب کرد. چیزی شبیه به این مفهوم که: هیچوقت نمی دانیم ، کدامین بار ، آخرین باری است که کسی که دوستش داریم را می بینیم.
تلخ بود اما واقعی.
در حال خواندن نوشته سکولاریسم از علامه جعفری هستم که در تفسیر نهج‌البلاغه آمده است. خلاصه‌ای از آنچه که در مورد ظهور سکولاریسم خوانده‌ام را در ادامه مطلب آورده‌ام. اما در مورد این مطالب نکاتی زیر هم به ذهن خودم رسیده است که در ادامه آورده‌ام:
همان‌طور که در ادامه مطلب آورده شده است. کلیسا چهره‌ای از دین به نمایش گذاشت که به تدریج آن را معارض عدالت و آزادی و علم معرفی کردند. و نتیجه آن منجر شد به ظهور سکولاریسم یا حذف دین از زندگی دنیوی. امروز ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که حکومتی به نام دین در آن برپاشده است. واضح است که این حکومت به هیچ عنوان نمی‌خواهد آزموده را دوباره بیازماید و به مسیری برود که اربابان کلیسا رفتند و نتیجه‌اش آن شد که دیدیم. همین مطلب وظیفه تاریخی سنگین این حکومت را بیان میکند ، چراکه اگر به راهی برود که کلیسا در مغرب زمین رفت نتیجه‌اش پس زدن دین از سوی جامعه خواهد بود که این گناهی است نابخشودنی.
سکولاریسم از یک‌سو و تحجر و جمود از سویی دیگر هرچند ظاهراً مخالف با هم اما همچون دو تیغه قیچی نتیجه حرکتشان بریدن نهال انسانیت و ارزش‌های انسانی شده‌است. و صد البته ره‌پویان راستین حق و حقیقت همیشه از هر دوسو تحت فشار این دو تیغه بوده‌اند و تاریخ پر بوده‌است از غربت این بزرگان.
امروز در گیرودار فریادهای آزادی طلبانه مردم ایران صداهایی را از بیرون می‌شنویم که قصد دارند خواست مردم ایران را سکولاریزه شدن جامعه معرفی کنند. دور از انتظار هم نیست. سکولاریزم منتظر است تا ثابت کند یک حکومت دینی دیگر ظهور کرده است که در تعارض با عدالت و آزادی و علم است و این یعنی گذرگاهی خطرناک برای این حکومت. امروز اگر متولیان این حکومت که داعیه دینی بودن آن را دارند و به دنبال این هستند که سکولاریزم را به عنوان دشمن درجه یک این حکومت به مردم معرفی کنند باید بدانند که هر حرکتی از جانب آنها که به این فرضیه که حکومت دینی در تعارض با آزادی ، عدالت و علم است ، کمک کند ، به منزله آب ریختن به آسیاب دشمن است که اتفاقاً همین را می‌خواهد. به بیانی دیگر نقطه ضعف‌های موجود از هر تاکتیکی که دشمنان اتخاذ می‌کنند ویران کننده‌تر هستند.
بنابراین تنها راه نجات ثابت کردن این نکته است که در جمهوری اسلامی هیج مصلحتی دلیل بر عدالت نورزیدن نیست ، و آزادی و کرامت انسان‌های محترم است و بنای کار حکومت بر علم و بینش و اداره امور از سوی شایستگان است. اگر غیر از این بوده باید تا دیر نشده و تا ثمره خون هزاران انسان تباه نشده فکری کرد. برای رخ دادن حوادثی مانند کهریزک ( همه این نوع حوادث ) و ریخته شدن خون هم‌وطنان اگر حکومت به پای مردم بیفتد و از آنها عذرخواهی کند از اینکه در حکومتی دینی چنین حوادثی رخ داده است ، اصلاً ملامت‌بار نیست که به آموزه‌های دینی نیز نزدیک‌تر است و در غیر این صورت پا جای پای کسانی گذاشته است که لباس دین پوشیدند و دیگران آنها را نشان دادند و گفتند به همین دلیل است که می‌گوییم دین را باید در صنوقچه‌ها و در موزه‌ها نگه داشت.
ادامه مطلب ...چه محشری است کربلا ،
یک سو شاهدی است بر خلقت آدم از لجن ،
و یک سو ،
شاهدی بر دمیده شدن روح خدا در انسان .
یک سو گمراهانی که در تاریکی محض غوطهورند و یک‌سو ،
حسین ،
تک و تنها ،
از راهی دورآمدهاست ،
دورتر از مدینه و مکه ،
برای هدایت انسان ،
همانان که در مقابل اویند.
چه شکوهی!
چه مستانه عشقبازی میکند با خدایش ،
بعد از او چه کسی جرات میکند نامی از عشق بیاورد؟
نه ترس از سرانجام ، نه ترس از اسارت ،
نه ترس از قربانی شدن عزیزانش ،
نه ترس از شنیدن صدای ناله آب که بیتاب فرزندانش بود ،
ترس که نه یک لحظه تردید ،
تردید که نه یک لحظه سستی ،
سستی که نه یکبار گلایه ،
آنگاه که ابراهیم اسماعیل را به قربانگاه برد ،
آیا از حسین شنیده بود؟
که در برابر خدایش همه هستیش را به قربانگاه خواهد برد؟
بدون اینکه قوچی از بهشت بیاید و یا خنجر نبرد ،
که تا انتها نظارهکند ،
خنجر برید تیر پارهکرد و نیزه درید ،
نهیکبار ،
نه ده بار ،
بلکه ...
هیچ تعلقی او را از خدایش جدا نمیکند ،
او غرق در خداست ،
می‌خواهد نشانی از او بیاورد ،
شمشیر میزند و به خدا دعوت میکند ،
غرق در خون یاریگر میطلبد ،
با فریادی به وسعت تمام تاریخ ،
زخم میخورد و به سوی خدا فرامیخواند ،
دردمند است نه از شمشیر که از ضلالت انسان ،
تا نفس دارد امیدوار است ،
نه به آب ،
که به بازگشت گمراهان ،
و در کنارش زنی است ،
استوارتر از هرکوهی ،
آموخت آنچه باید بیاموزد ،
یاری کرد آنچنان که باید یاری کند ،
آنچنان نهیبی بر انسان زد ،
که هنوز از شرم بر سرو رویش میکوبد.
چه محشری است کربلا!